Gmina Pakość

Uchwała nr XIII/104/08Rady Miejskiej w Pakościz dnia 17 kwietnia 2008w sprawie utworzenia parku kulturowego o nazwie Park Kulturowy Kalwaria Pakoska w Pakości i Rybitwach (gm. Pakość), pow. Inowrocław, woj. kujawsko-pomorskieNa podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.¹), art. 7 pkt. 3, art. 16 ust. 1, 2, 3, 4 i 6 w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr.162 poz. 1568 z późn. zm.²) oraz po zasięgnięciu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

Uchwała nr XIII/104/08
Rady Miejskiej w Pakości
z dnia 17 kwietnia 2008

w sprawie utworzenia parku kulturowego o nazwie Park Kulturowy Kalwaria Pakoska w Pakości i Rybitwach (gm. Pakość), pow. Inowrocław, woj. kujawsko-pomorskie

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.¹), art. 7 pkt. 3, art. 16 ust. 1, 2, 3, 4 i 6 w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr.162 poz. 1568 z późn. zm.²) oraz po zasięgnięciu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków

uchwala się, co następuje:

§ 1. Tworzy się na obszarze miasta Pakość oraz wsi Rybitwy, gm. Pakość, park kulturowy o nazwie „Park Kulturowy Kalwaria Pakoska”, dalej nazywany „parkiem kulturowym”.

§ 2. Park kulturowy obejmował będzie sześć obszarów rozdzielonych szlakami komunikacyjnymi, rzeką Noteć oraz częścią zabudowy miasta Pakość. Na cele parku kulturowego przeznacza się niżej wymienione działki:

1. W Pakości
   1.1. Obręb 1, działki nr: 3, część działki 120, 121, 122.
   1.2. Obręb 2, działki nr: 1, 2/1, 2/2, 3/1, 3/2, 10, 20/1, 20/2, 20/3, 20/4, 21, 23, 24, 25/2, 25/3, 26/1, 26/2, 26/3, 27, 28/1, 28/2, 29, 31, 32, 33, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 212/1, 212/2, 277, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 369, 387, 388.
   
   
2. W Rybitwach
   2.1. Obręb Rybitwy, działki nr: 55/6, 57/2, 57/16, 61, 77, 80/1, 80/3 oraz część działki nr 80.

§ 3. Integralną częścią tekstu uchwały jest załącznik graficzny zawierający przebieg granic parku kulturowego naniesiony na mapę ewidencji gruntów w skali 1:2000.

§ 4. W skład parku kulturowego wchodzą następujące obiekty:

1. Zespół Kalwarii wpisany 26 czerwca 1992 roku do Rejestru Zabytków pod nr A/865/1-26 wraz z założeniem parkowo-krajobrazowym z drogami modlitewnymi i cmentarzem na Wzgórzu Ludkowskim:
   
   
   1.1. Kaplica Wniebowstąpienie Pańskie,
   1.2. Kaplica Ogród Getsemański,
   1.3. Kaplica Judasz,
   1.4. Kaplica Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny,
   1.5. Kaplica Cedron,
   1.6. Kaplica Brama Jerozolimska,
   1.7. Kaplica Annasz,
   1.8. Kaplica Pożegnanie Matki Boskiej,
   1.9. Kaplica Wieczernik,
   1.10. Kaplica Kaifasz czyli Więzienie,
   1.11. Kaplica Dworzec Piłata,
   1.12. Kaplica Dworzec Heroda,
   1.13. Kaplica Podjęcie Krzyża,
   1.14. Kaplica Upadek I,
   1.15. Kaplica Spotkanie z Marią,
   1.16. Kaplica Cyrenejczyk,
   1.17. Kaplica św. Weroniki,
   1.18. Kaplica Upadek II,
   1.19. Kaplica Niewiasty Płaczące,
   1.20. Kaplica Upadek III,
   1.21. Kaplica Obnażenie,
   1.22. Kaplica Przybicie do Krzyża,
   1.23. Kościół Ukrzyżowanie,
   1.24. Kaplica Opłakiwanie,
   1.25. Kaplica Grób Zbawiciela,
   1.26. Plebania tzw. Klasztorek,
   1.27. Założenie parkowo-krajobrazowe z drogami modlitewnymi.
   1.28. Cmentarz parafii rzymsko-katolickiej Jezusa Ukrzyżowanego i Matki Bożej Bolesnej na Wzgórzu Ludkowskim przy ul. Barcińskiej.
2. Kościół pw. św. Bonawentury wraz z przyległym klasztorem franciszkanów-reformatów wpisane 23 lipca 1970 roku do Rejestru Zabytków pod nr A/754/1-2.
3. Kaplica św. Rocha znajdująca się po południowo-zachodniej stronie kościoła pw. św. Bonawentury.
4. Cmentarz parafii rzymsko-katolickiej św. Bonawentury w Pakości przy ul. Cmentarnej wpisany 7 marca 1989 roku do Rejestru Zabytków pod nr A/1136.
5. Figura św. Michała Archanioła znajdująca się przy ul. Grobla na wysokości kaplicy Pożegnanie Matki Boskiej.
6. Figura Serca Jezusowego znajdująca się po wschodniej stronie kaplicy Kaifasz.
7. Kamień upamiętniający poległych w Pakości Konfederatów Barskich.
8. Stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 44–38: 80, 81, 93, 98.

§ 5. Sposób ochrony parku kulturowego:

1. Rewaloryzacja i utrzymanie historycznego założenia parkowo-krajobrazowego kalwarii wraz z drogami modlitewnymi zgodnie z warunkami planu ochrony parku kulturowego.
2. Rewaloryzacja i utrzymanie kaplic kalwaryjskich i kościoła Ukrzyżowanie wraz z ich wyposażeniem.
3. Rewaloryzacja i utrzymanie plebani, tzw. Klasztorka.
4. Rewaloryzacja i utrzymanie cmentarza parafii rzymsko-katolickiej Jezusa Ukrzyżowanego i Matki Bożej Bolesnej na Wzgórzu Ludkowskim przy ul. Barcińskiej.
5. Rewaloryzacja i utrzymanie kościoła pw. św. Bonawentury z klasztorem franciszkanów-reformatów wraz z kaplicą św. Rocha.
6. Rewaloryzacja i utrzymanie cmentarza parafii rzymsko-katolickiej św. Bonawentury w Pakości przy ul. Cmentarnej.
7. Rewaloryzacja i utrzymanie figur: św. Michała Archanioła i Serca Jezusowego.
8. Utrzymanie kamienia upamiętniającego poległych w Pakości Konfederatów Barskich.
9. Prace ziemne na obszarze parku kulturowego z uwagi na obecność nawarstwień kulturowych wymagają decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z wyjątkiem prac związanych z działalnością rolniczą dopuszczoną § 8 niniejszej uchwały.

§ 6. Szczegółowe warunki ochrony wartości kulturowych parku określi plan ochrony sporządzony przez Burmistrza Pakości w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

§ 7. Na terenie parku kulturowego obowiązuje zakaz:

1. prowadzenia robót budowlanych, działalności przemysłowej, handlowej i usługowej, niezwiązanych z działalnością merytoryczną parku, z wyłączeniem inwestycji gminnych, prowadzonych w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków,
2. składowania lub magazynowania odpadów poza pojemnikami przeznaczonymi do gromadzenia bieżących odpadów,
3. umieszczania tablic, napisów i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, poza znakami drogowymi oraz związanymi z porządkiem i bezpieczeństwem publicznym,
4. umieszczania ogłoszeń reklamowych,
5. lokalizacji parkingów dla samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony.

§ 8. Na terenie parku kulturowego, na działkach nr: 40 i 42, obrębu 2 w Pakości, dopuszcza się tradycyjnie prowadzoną działalność rolniczą, a na działce nr 38, obrębu 2 w Pakości, dopuszcza się zalesienie.

§ 9. Realizację zadań związanych z zarządzaniem i ochroną parku kulturowego o nazwie „Park Kulturowy Kalwaria Pakoska” należy powierzyć specjalnie powołanej jednostce organizacyjnej.

§ 10. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Pakości.

§ 11. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego i wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Przewodniczący Rady Miejskiej

Tadeusz Grupa

1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. 1203, Nr 167, poz. 1759, z 2005r. Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128, Nr 181, poz. 1337 oraz z 2007r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974, oraz Nr 173, poz. 1218.
2 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390 oraz z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875.

 

UZASADNIENIE
do uchwały nr XIII/104/08 Rady Miejskiej w Pakości
z dnia 17 kwietnia 2008 r.

w sprawie utworzenia parku kulturowego o nazwie „Park Kulturowy Kalwaria Pakoska”
w Pakości i Rybitwach (gm. Pakość), pow. Inowrocław, woj. kujawsko-pomorskie

Początki Kalwarii Pakoskiej sięgają 1628 roku, chronologicznie więc, obok Kalwarii Zebrzydowskiej, jest jednym z najstarszych tego typu założeń parkowo-krajobrazowych w Polsce. Kalwaria Pakoska jest niepowtarzalnym zjawiskiem kulturowym na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Układ przestrzenny Kalwarii Pakoskiej nawiązuje bezpośrednio do wzorca stworzonego przez Christiana Adrichomiusa, a zawartego w dziele Urbis Hierosolymae quemadmodum ea Christi tempore floruit, et suburbanorum eiusbreuis descriptio. De locis item quae Iesu Christi & sanctorum passione ac gestis nobilitata sunt, aliarumque insigniorum historiarum breuis commentarius, opublikowanym w 1584 roku. Adrichomius przedstawił w nim Jerozolimę a na jej tle ukazał Mękę Pańską.
Nieprzypadkowo w Kalwarii Pakoskiej znaleźć można bezpośrednie odniesienia do sytuacji przestrzennej i krajobrazowej Jerozolimy: wzgórze przy drodze do Inowrocławia to Góra Oliwna, wzgórze Ludkowskie to Golgota (Kalwaria), Noteć to Cedron, zlokalizować można również civitas interior z Pałacem Piłata, secunda civitas z Pałacem Heroda, a także górę Syjon na południu.

Wyjątkową wartością Kalwarii Pakoskiej są również jednolite stylowo kaplice pielgrzymkowe, dokumentujące ówczesną lokalną architekturę powstającą z dala od większych centrów kulturowych.

Nadmienić również należy, iż powstanie Kalwarii Pakoskiej oraz jej późniejsze istnienie związane jest nierozerwalnie z klasztorem franciszkanów-reformatów oraz kościołem pw. św. Bonawentury. Uzasadnione jest więc włączenie klasztoru, kościoła i znajdującej się nieopodal kaplicy św. Rocha w obszar parku kulturowego. Ponadto w pejzaż Kalwarii Pakoskiej wrosły figura św. Michała Archanioła, figura Serca Jezusowego a także kamień upamiętniający poległych w Pakości Konfederatów Barskich.

Dodatkowym, a zarazem ogromnym atutem Kalwarii Pakoskiej jest jej harmonijne wkomponowanie w krajobraz przyrodniczy.

Stan zachowania układu przestrzennego Kalwarii Pakoskiej, unikatowość tego typu założenia przestrzennego w tej części Polski, swoista wartość artystyczna kaplic, niewątpliwy związek z dziejami kościoła w Polsce, uzasadniają objęcie Kalwarii ochroną konserwatorską w postaci parku kulturowego.

Podstawę prawną podjęcia niniejszej uchwały stanowią przepisy art. art. 7 ust. 3, art. 16 ust. 1, 2, 3, 4 i 6, art. 17 ust. 1, pkt 1, 3 i 4, i art. 19 ust. 1 pkt 3, ust. 3, ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr.162 poz. 1568 z późn. zm.), które wskazują m.in. możliwość utworzenia przez radę gminy na podstawie uchwały parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.